Cây Lạc - Cây Thuốc Nam Quanh Ta

Cây Lạc. Tên khoa học: Arachis hypogaea L (Nguồn ảnh: Internet)

Lạc

Lạc, Ðậu phọng - Arachis hypogaea L. thuộc họ Ðậu - Fabaceae.

Mô tả: Cây thảo hằng năm. Thân phân nhánh từ gốc, có các cành toả ra. Lá lông chim, có 4 lá chét hình trái xoan ngược. Lá kèm 2, làm thành bẹ bao quanh thân, hình dải nhọn. Cụm hoa chùm ở nách, gồm 2-4 hoa nhỏ, màu vàng. Quả không chia đôi, hình trụ thuôn, thon lại giữa các hạt, có vân mạng. Hạt hình trứng, có rãnh dọc. Mùa hoa tháng 5-6.

Bộ phận dùng: Hạt, dây lá - Semen et Caulis Arachitis Hypogaeae.

Nơi sống và thu hái: Gốc ở Brazin, được nhập vào trồng ở nước ta từ lâu. Hạt thường được dùng làm thực phẩm. Dây lá dùng tươi.

Thành phần hoá học: Hạt chứa nước 3-5%, chất đạm 20-30% chất béo 40-50%; chất bột 20%, chất vô cơ2-4%. Trong thành phần chất đạm (protein) có một globulin là arachin (60-70%) và một albumin là conarachin (25-40%) cả hai chất này đều không tan trong nước. Cả arachin và conarachin đều cho các acid amin như methionin, tryptophan và d-threonin. Thành phần chủ yếu trong nhân lạc là dầu lạc. Nó gồm các glycerid của acid béo no và không no, với tỷ lệ thay đổi rất nhiều tuỳ theo loại lạc, acid oleic 51-79%; acid linoleic 7,4-26%, acid palmitic 8,5% acid stearic 4,5-6,2%, acid hexaconic 0,1-0,4% và 2 acid chỉ thấy trong dầu lạc là acid arachidic và acid lignoceric.

Tính vị, tác dụng: Lạc có vị ngọt, bùi, béo có tác dụng bổ tỳ, dưỡng vị, nhuận phế, lợi tràng. Trong hạt lạc có một chất cầm máu, có tác dụng trên trương lực cơ và tác dụng do làm co thắt các động mạch. Do thành phần protein và chất béo, lạc có tác dụng dinh dưỡng rất cao.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: Lạc được dùng làm thực phẩm ở nhiều nước. Dầu lạc được dùng làm dầu ăn và chế thuốc (dùng làm dung môi trong dầu tiêm, dầu xoa ngoài), Lạc cũng được chỉ dẫn dùng trong bệnh suy nhược (làm việc quá sức), lao lực. Còn dùng làm dịu các cơn đau bụng, và phối hợp với Quế, Gừng, làm dịu các cơn đau bụng kinh. Thân và lá dùng chữa bệnh trướng khí ruột kết.

Ðơn thuốc:

1. Chữa ho sốt đờm: Dùng 20g lạc giã dập, sắc uống nhắp nhắp thì lợi đờm, bớt ho. 578

2. Chữa đại tiện táo kết: Uống 1 chén dầu lạc thì nhuận tràng.

3. Người bệnh mới khỏi sút cân và phụ nữ ít sữa, nên ăn bột lạc rang, thêm muối và cháo Nếp nấu lẫn bột Củ mài, mỗi buổi sáng, ăn liền vài tuần thì có kết quả.

4. Phụ nữ bị hư lao ho lâu. Dùng dây lạc khô sắc uống với bã gạc hươu (lộc giác sương) tán bột mỗi lần uống 4g vào buổi sáng. Lạc địa Lạc địa, Thóc lép lá xoan - Desmodium heterocarpon (L.) D.C ssp. ovalifolium (Prain) Ohashi (D.ovalifoliumWall ex Merr.), thuộc họ Dâu - Fabaceae.

Mô tả: Cây thảo có thân bò, có nhiều nhánh, có lông. Lá kép 3 lá chét; lá chét bầu dục, lá chét cuối dài đến 7cm, chóp tù hay tròn, mặt dưới nâu nhạt hay xám trắng, lá kèm hình tam giác cao 1cm. Chùm hoa ở ngọn, dày, trục có lông mấu, dài 0,2-0,7mm, cuống hoa có lông tuyến nhỏ, đài có tai dài bằng ống. Quả đậu đứng, có lông, các quả dưới có 1-2 đốt mà thôi. Hoa tháng 7-10.

Bộ phận dùng: Toàn cây - Herba Desmodii Ovalifolii.

Nơi sống và thu hái: Loài cây Ðông Nam Á, phân bố ở Thái Lan, Mianma, Lào, Việt Nam và Campuchia. Cây mọc ở vùng đồng bằng và trung du khắp nước ta.

Thành phần hoá học: Có hàm lượng tanin cao (21-43%). Các chất có nitơ trong cây khoảng 1,5-3%. Các chất khoáng khác có hàm lượng thấp (P 0,1-0,24% và Ca 0,27-0,57%).

Tính vị, tác dụng: Toàn cây có thể tiếp xương giải độc.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: Thường được trồng làm cây phủ đất trong các đồn điền. Cũng dùng được làm thức ăn gia súc. Ðồng bào dân tộc ở Bắc Thái dùng toàn cây chữa phù thận, sỏi thận. Ở Trung Quốc, người ta dùng cây chữa đòn ngã gãy xương, rắn cắn và dùng ngoài trị mụn nhọt độc

Nguồn tham khảo: Tuyển tập 3033 cây thuốc đông y - Tuệ Tĩnh

Bài viết trên cung cấp những thông tin cơ bản về cây Lạc. Bạn đọc có thể tham khảo để điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và cải thiện sức khỏe.

Lưu Ý

Không nên dựa vào để tự chữa bệnh do liều lượng và đặc tính thuốc có thể thay đổi tùy vào thể trạng của mỗi người.

Nếu có thắc mắc về liều lượng và các bài thuốc từ Lạc, bạn nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa y học cổ truyền.

Lạc || Cây Lạc || Arachis hypogaea L || Tác dụng của cây Lạc || Tìm hiểu về cây Lạc || Cây thuốc || Thuốc nam || Cây Thuốc nam || Cây cỏ thuốc quý || Cây dược liệu || Cây thuốc đông y || Cây thuốc quanh ta || Tra cứu cây thuốc nam || Tra cứu dược liệu