Bách Khoa Tri Thức

Côn trùng nguyên thủy nhất là trùng nguyên vĩ. Loại côn trùng này rất ít chủng loại, chỉ khoảng 200 loại, tìm thấy cũng muộn. Năm 1907, các nhà khoa học lần đầu tiên phát hiện ra loài côn trùng này ở Ý.

Loại côn trùng không cánh là loại côn trùng nguyên thủy cổ xưa nhất hiện nay còn tồn tại. Loại côn trùng này nguyên thủy không có cánh chứ không phải do về sau thoái hóa. Nói chung mình tương đối nhỏ, cấu tạo đơn giản, không có biến thái rõ rệt, chân ở ngự

Hơn 300 triệu năm trước đã có gián. Hình thái của gián hóa thạch và hình thái của gián ngày nay gần tương tự như nhau cho nên người ta thường gọi gián là côn trùng hóa thạch sống.

Về mùa đông, chúng ta thấy rất ít côn trùng, vậy chúng đi đâu?

Do kết cấu hình thái của côn trùng đặc sắc, muôn màu, muôn vẻ nên chúng có được bản lĩnh cao siêu và năng lực thích ứng khéo léo.

Thân mình côn trùng tương đối nhỏ nhưng bên trong cái nhỏ đó lại là sự biến đổi rất lớn. Thân mình côn trùng dạng khúc dài nhất tới 30cm, loại ong ký sinh nhỏ nhất chỉ là 0,2mm, lớn nhất và nhỏ nhất chênh nhau 1500 lần. Thân mình côn trùng tựa như động vật

Trên thế giới này, không một sinh vật nào lạ lùng như côn trùng. Trên trời, ở mặt đất, dưới sông biển, trong lòng đất, trong khe đá; từ hai cực đến xích đạo, từ Đông sang Tây, từ sa mạc mênh mông đến rừng sâu rậm rạp... không có nơi nào là vắng mặt chúng,

“Động vật không xương ở biển” là động vật nhuyễn thể, vỏ cứng, sinh sống ở biển. Những người đã từng đến biển đều rất thích thú khi trông thấy nhiều loại sò, ốc, hến đủ màu đủ vẻ trên bãi biển. Động vật không xương này có mặt khắp nơi trên biển, sản lượng

Động vật sống ở hai cực là động vật nước lạnh. Chúng sinh trưởng và tồn tại ở vùng có nhiệt độ dưới 5oC, nhiệt độ nước cao không quá 10oC. động vật vùng Bắc cực và Nam cực tuy thuộc loại động vật nước lạnh, nhưng do sự khác biệt của lịch sử phát triển động

Khi đi tàu trên biển, chúng ta thường thấy những con chim biển ở đằng sau tàu. Loại chim ấy thuộc loại chim trên mặt đất liền rất khỏe, có thể bay rất lâu trên mặt biển mênh mông. Nguồn thức ăn của chúng là những sinh vật phù du, tảo, cua cá và sò ốc ở biể

Có dịp đến bãi đánh bắt cá bằng đèn, chúng ta sẽ thấy đèn lấp lánh dày đặc trên mặt biển, có ánh đèn rất sáng, có đèn lại nhấp nháy. Tiếng máy nổ của các tàu đánh cá át cả tiếng sóng biển. Tàu giăng lưới dài vài trăm mét rồi từ từ quay lưới lại, tôm, cá, c

Biển có khoảng 25000 loại cá. Nghiên cứu qui luật hoạt động của cá có ý nghĩa quan trọng trong việc khai thác nguồn tài nguyên của biển.

Voi châu Phi là động vật lớn nhất trên lục địa, nhưng cá voi ở biển còn to hơn loại voi đó rất nhiều.

Cát biển có loại cát khoáng quí nào?

Chúng ta rất ít nghe nói về “mangan kết thành nhân”, nó “sinh trưởng” ở đáy biển sâu, nhiều loại kim loại nhưng mangan là chủ yếu, lấy những mảnh đá vỡ, xác còn sót lại của sinh vật làm nhân để bao quanh nhân đó thành dạng cầu; sau một thời gian dài, chiều

Người ta gọi “dầu mỏ là máu của công nghiệp” để nói lên tầm quan trọng của dầu mỏ, khí đốt thiên nhiên trong nền kinh tế quốc dân.

Brom (Br) phân bổ không đều trên trái đất, trên đất liền có một ít nguyên tố brom trong nước thải dầu mỏ, nước chát của giếng muối, nước ấm ngầm. Hàm lượng brom trong nước biển cao, chiếm đến 99% tổng lượng brom trên trái đất, có thể nói rằng: brom là chất

Magné có nhiều công dụng, là chất mà các kim loại khác không thể thay thế được. Trong quốc phòng, vật liệu chủ yếu chế tạo máy bay, tàu thuyền cao tốc là hợp kim nhôm - magné, kim loại magné ở đây có tác dụng quan trọng. Magné còn nhẹ hơn cả nhôm. “Cấy” th

Những người đã nếm qua nước biển đều biết rằng: nước biển vừa mặn vừa đắng. Tại sao như vậy?

Vào ngày mồng một và ngày rằm (âm lịch), mặt trời, trái đất, mặt trăng cơ bản ở trên một đường thẳng; khi đó lực hút của mặt trăng với trái đất và sức hút của mặt trời với trái đất có hiện tượng chồng lên nhau. Cho nên, ngày mồng một và ngày rằm, lực hút t

Những người sinh sống ở ven biển đều thấy thủy triều lên xuống hàng ngày theo một thời gian nhất định.

Vùng hình thành bão là trên vùng nhiệt đới, luồng khí cuồn cuộn thổi với tốc độ 20-30km/h qua quần đảo Phil-lipines, từ Bắc eo biển Basi và Balin di chuyển về phía Tây. Vùng bão đi qua có mưa to gió lớn, sóng to và triều mạnh, có sức phá hoại lớn. Bão hình

Chúng ta chưa “quen thuộc” lắm hiện tượng “sóng thần”. Sóng thần là do ở đáy biển đột nhiên có xung lực cực mạnh gây nên cơn sóng lớn có tính phá hủy.

Người ta quen nói “không có gió sao có sóng” để nói lên sóng trên biển là do gió to thổi. Bây giờ lại nói “không có gió sao có sóng cao ba thước” là thế nào?

Tốc độ hải lưu trong đại dương là 4km/h, tàu thuyền chạy thuận dòng chỉ tăng nhanh 4km/h, nếu chạy ngược dòng tốc độ giảm 4km/h.

Khí hậu vùng có dòng hải lưu trôi qua thay đổi rõ rệt, cụ thể ở hai mặt: nhiệt độ khí trời và mưa. Qui luật chung: vùng dòng nước ấm chảy qua thì nhiệt độ tăng và mưa nhiều, vùng có dòng nước lạnh chảy qua thì nhiệt độ giảm nhanh, mưa ít.

Có ba bãi cá lớn nổi tiếng thế giới là:

Đường chảy của dòng hải lưu có một qui luật nhất định. Xét về đường chảy thì chỉ có hai loại dòng chảy: dòng chảy hướng Đông Tây, cùng chiều với vĩ tuyến, gọi là dòng hướng vĩ, như: dòng xích đạo Nam, Bắc, dòng trôi gió Tây; dòng chảy hướng Nam Bắc, cùng c

Á Nam Bắc bán cầu, đường chảy của dòng hải lưu phân bổ đối xứng tương đối có qui luật. Nguyên nhân nào có sự phân bổ tương xứng đó? Bởi vì có gió định hướng.

Làm sao bình yên được vì nước biển luôn luôn chuyển động, không bao giờ có hiện tượng “mặt nước như gương”. Sao nó chuyển động không ngừng vậy? Nói chung có hai lực: một là lực hút giữa các thiên thể, hai là lực của bề mặt trái đất.

Nhân loại sinh tồn và phát triển phải dựa vào môi trường địa lý, trong quá trình sinh sống và ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên. Tùy theo sự phát triển của lịch sử và sức sản xuất xã hội nâng cao, loài người càng ảnh hưởng sâu sắc đối với môi trường tự nhi

“Môi trường tự nhiên” là chỉ vòng khí quyển, vòng nước, vòng nham thạch thổ nhưỡng và vòng sinh vật của lớp bề mặt địa cầu, chúng tác dụng lẫn nhau, thẩm thấu lẫn nhau, hình thành nên chỉnh thể tự nhiên có hệ thống, đó là môi trường tự nhiên. Loài người ra

Mọi người đều bỡ ngỡ về “cân bằng sinh thái” và lý giải nó cũng không phải dễ. Xin nêu một thí dụ đơn giản để nói rõ thế nào là “cân bằng sinh thái”: khu vực phân bố một khu rừng già lớn, mưa rơi xuống mặt đất hình thành ra nước sông, nước hồ, nước ngầm..

Chúng ta nói “chặt phá rừng bừa bãi” là chỉ những hành vi chặt cây không có kế hoạch, không có biện pháp trồng và bảo vệ, chặt cả cây lớn và cây con. Chặt lung tung tức là phá hoại rừng phá hoại cả cây con. Chặt rừng bừa bãi thì sẽ chuốc lấy hậu quả cực kì

Trên bình nguyên, khí hậu tương đối ôn hòa và ẩm thấp, nơi nào cũng có cỏ tạp mọc um tùm, cao hơn nửa mét, người ta gọi nơi này là thảo nguyên ôn đới. Trên thảo nguyên ôn đới hình thành một loại thổ nhưỡng màu đen, gọi là đất đen. Đất đen hình thành như th

Thổ nhưỡng và thực vật có quan hệ như thế nào? Giữa chúng có quan hệ dựa vào nhau cùng tồn tại, thiếu một trong hai thì bên nào cũng không tồn tại được, nếu thực vật tách rời thổ nhưỡng thì không thể sinh trưởng bình thường được, thổ nhưỡng tách rời thực v

Bề mặt của trái đất có một lớp đất tơi xốp có độ phì nhất định và cây cối có thể sinh trưởng gọi là thổ nhưỡng. Thổ nhưỡng khác với xỉ đá dăm, khác với cát mịn được nước biển rửa sạch, đặc trưng bản chất của nó là có “độ phì”. Thế nào là độ phì? Độ phì là

Thực vật và thổ nhưỡng (đất đai) là tiêu chí thấy rõ nhất của môi trường tự nhiên. Môi trường tự nhiên khác nhau thì “đẻ” ra loại cây khác nhau, hình thành loại đất khác nhau; môi trường tự nhiên giống nhau có thể sinh ra loại cây giống nhau và hình thành

Người ta sống không thể thiếu nước được, người không uống nước sẽ chết khát, nông nghiệp phát triển cần đến nước, sản xuất công nghiệp cũng không thể thiếu được, các loại kiến trúc công trình, môi trường đô thị, phòng cháy và các điểm du lịch v.v... đều cầ

Trên đường sông vùng núi, người ta xây đập lớn, chặn dòng sông để giữ nước lại, hình thành nên hồ nhân tạo. Công dụng của hồ nước nhiều lắm, như phòng chống lũ lụt, tưới ruộng, thủy điện, nuôi cá, phát triển dịch vụ du lịch, làm thay đổi môi trường tự nhiê

Có đấy. Trên đỉnh núi có nước ngầm. Vậy nước ngầm trên đỉnh núi từ đâu mà có?

Suối nước nóng là gì? Các nhà khoa học quy định nước suối có nhiệt độ cao hơn 20oC gọi là suối nước nóng. Suối nước nóng được dùng rộng rãi trong trị liệu, nông nghiệp, công nghiệp và đời sống.

Nước ngầm chảy liên miên trên mặt đất gọi là suối. Trên đất liền đâu đâu cũng có suối, ở vùng núi nước suối lại càng nhiều. Người ta căn cứ vào nước suối nhiều hay ít mà chia ra suối lớn hay suối nhỏ, lượng nước từ suối lớn chảy ra rất nhiều. Suối nhỏ nước

Giếng nước trên bình nguyên tương đối cạn, có cái mặt nước gần sát mặt đất; giếng ở bìa núi thì sâu, cái sâu nhất có đến hai ba chục mét, nếu đào giếng ở trong núi, có khi độ sâu của giếng vượt quá một trăm mét; có khi độ sâu của giếng khoan đến 200 mét mà

Người ta hiểu biết khá nhiều về các dòng sông chảy và hồ nước diện tích lớn, nhưng chưa biết nhiều về nước dưới lòng đất. Ai cũng biết là dưới đất có nước, từ những giếng nước đào bằng sức người có thể múc lên nước trong, từ giếng nước máy có thể hút lên đ

Ở đầu cực Nam của địa cầu có một đại lục không có người ở lâu dài, chỉ có những đội khảo sát khoa học và những đội săn bắt cá voi của các nước là ở tạm thời ở đó, đại lục này gọi là châu Nam cực. Châu Nam cực diện tích rất lớn, tương đương với một phần mườ

Trên địa cầu chúng ta đang ở, càng đi lên vùng cao càng lạnh, nhiệt độ không khí càng thấp. Trên lục địa có đỉnh núi cao chon von, nhiệt độ núi cao trên đỉnh núi đều lạnh dưới âm mười, hai mươi độ C. Do nhiệt độ không khí trên đỉnh núi thấp, chỉ có tuyết r

Đầm lầy là một dạng nước đặc biệt trên đất liền, người ta rất khó vượt qua đầm lầy. Vậy đầm lầy là gì? Tại sao lại khó vượt qua như vậy?

“Hồ thấp nhất” trên thế giới nói ở đây là mặt nước hồ thấp nhất trên thế giới, đó là “Biển Chết”, so với mặt biển còn thấp hơn 400 mét. Tại sao gọi là “Biển Chết”? Vì hàm lượng muối hòa tan trong nước hồ rất cao, hàm lượng muối trong 1 mét khối trong hồ vư

Chúng ta lấy một ly thủy tinh rót nước uống vào và cho vào đó một thìa nhỏ muối, sau khi khuấy đều ta không còn thấy muối nữa, cho nên nước có khả năng hòa tan muối. Nước hồ cũng có khả năng hòa tan như vậy, trong quá trình chảy và tích tụ của mình, nó sẽ