Bách Khoa Tri Thức

Để có ong chúa thì phải có đàn ong. Nhưng không phải là loại ong nào cũng sống thành đàn. Có nhiều loại ong được gọi là “ong cô đơn” hay nói đúng hơn, gọi là “ong cặp” vì chỉ có một ong đực và một ong cái. Những loại ong sống thành đàn thì rất có “tổ chức”

“Turtle” (tạm gọi là rùa nước, rùa biển), “tortoise” (tạm gọi là rùa cạn, rùa núi) và “terrapin” (tạm gọi là rùa nước ngọt) đều thuộc loài động vật bò sát có “bộ khung” như một cái hộp bằng xương - tức là mu rùa - và bốn chân, da có “vảy”. Người ta thường

Thông thường, khi nói đến loài bò sát là người ta nghĩ tới con rắn. Nhưng hiện nay, lớp bò sát bao gồm nhiều loại động vật bò trườn và bò lê.

Thật khó mà tin được rằng cá heo là động vật có vú chứ không thuộc về loài cá. Ấy vậy mà cá heo lại là động vật có vú như con bò, con ngựa vậy. Cá heo, cá heo có mỏ (dolphin) và cá voi đều thuộc họ “cetacea” (cá voi) cả. Hiện nay, cá heo mỏ được xếp loại v

Tiếng Anh có từ “seal” để gọi chung các động vật có “chân chèo” sống trên bờ và trong nước biển, thực phẩm chủ yếu là tôm, cá. Ta thường thấy “seal” trong các sở thú, nhất là trong các rạp xiếc vì cái thân hình và cách di chuyển rất tức cười của nó. Tuy nh

Nếu ở nông thôn, nhất là gần trại chăn nuôi gia súc, có lẽ bạn đã được nghe nói về chứng bệnh này rồi. Đây là một bệnh rất dễ lây lan nơi những động vật có móng guốc xẻ hai.

Ít có loài vật nào lại giữ vai trò quan trọng trong lịch sử như loài ngựa. Đó là vì ngựa đã rất hữu dụng trong việc chinh chiến. Trong khoảng một ngàn năm trở lại đây, một bộ lạc du mục, một đạo quân xâm lược, các hiệp sĩ, các đạo quân trên thế giới có thể

Hàng triệu năm trước đây có nhiều loài “quái vật” khổng lồ gầm thét ầm ĩ trong những cánh rừng bao la phủ kín mặt đất. Mặc dù có thân xác khổng lồ như vật, những loài này cũng không chịu nổi sự khắc nghiệt do khí hậu, nhất là do thực phẩm đã cạn kiệt. Lần

Bạn có biết “armadillo” nghĩa là gì không đã? Tiếng Tây Ban Nha “armadillo” có nghĩa là “bộ áo giáp”. Xem mặt đặt tên, đúng chớ không sai. Bởi vì động vật có vú này đúng là có bộ áo giáp bằng xương phủ ngoài.

Không thiếu người tin rằng gấu trúc bên Mỹ (con “racoon”) biết rửa thức ăn trước khi ăn. Không hẳn là vậy. Nhưng, có phần nào sự thật. Hầu hết “racoon” đều rửa thức ăn. Và đã có trường hợp “racoon” không chịu ăn nếu nó không tìm được nước để rửa thức ăn. T

Nhìn con nhím thấy bực bội, dễ ghét. Chính đại văn hào Shakespear cũng công nhận vậy khi mô tả một nhân vật quạu quọ, khó thương “cứ như con nhím xù lông”.

Điều lạ là trên địa cầu này, nơi nào cũng có chuột chũi. Giống nòi chuột chũi cũng phong phú, đa dạng lắm. Chỉ riêng Hoa Kỳ cũng đã có 30 nòi chuột chũi. Ấy vậy mà đối với nhiều người, chuột chũi vẫn còn là một tạo vật bí hiểm.

Một trong những con thú dễ thương nhất có lẽ là con thỏ. Cứ nhìn thì thấy ngay là chúng hiền lành, nhút nhát, vô hại và vô phương tự vệ. Vì thế, chắc bạn sẽ tự hỏi: “Nếu vậy, thì bằng cách nào thỏ rừng có thể sống sót nổi trong một thế giới thù nghịch mà s

Khắp các miền trên thế giới đều có hươu sinh sống trừ các miền như châu Úc, đảo Madagascar, đảo Tân Tây Lan và Nam phi. Có khoảng 30 loài hươu khác nhau, nhưng đều có vài điểm giống nhau.

Chó săn, tất nhiên cũng chỉ là một loài chó. Nhưng nó xuất phát từ đâu và phát triển như thế nào?

Khi các nhà thám hiểm từ Tân thế giới - tức là châu Mỹ trở về họ thường đem theo bất cứ thứ gì mà họ cho là mới lạ. Bởi vậy, ngay từ năm 1500, từ Brazil họ đã đem về con thú có túi Nam Mỹ mà họ đặt tên là con “ô pốt”. Năm 1770, thuyền trưởng Cook đã kể cho

Hiện nay, khi nói tiếng Anh, ta dùng từ “mammoth” với nghĩa “đồ sộ, khổng lồ”. Thật ra đó là tên của một giống vật đã sống cách nay rất lâu rồi. Đó là một giống voi ngày nay đã tuyệt chủng. Trước kia vào thời đồ đá, giống voi này đã từng có mặt ở nhiều nơi

Khi đi từ miền này sang miền kia, ta thấy nhiệt độ quanh ta thay đổi: miền này nóng, miền kia lạnh. Như vậy thì thân nhiệt của ta cũng thay đổi? Không, nó không thay đổi! Ta được xếp vào loại “máu nóng” (homeothermic). Trong loại này bao gồm tất cả những đ

Bạn có thích đọc truyện hay xem phim trinh thám chiếu trên TV không? Cái gì làm cho bạn hồi hộp, “nghẹt thở” khi đọc truyện, xem phim loại đó? Chắc bạn nôn nóng muốn biết ai đã hành động như vậy, tại sao họ hành động như vậy và họ hành động như thế nào? Th

Tốc độ âm thanh trong không khí vào khoảng 335m/giây. Âm ba truyền đi dưới dạng sóng như một khi ta ném một hòn sỏi xuống mặt nước. Tuy nhiên, âm ba truyền đi khắp mọi hướng giống như bóng đèn tỏa sáng đi mọi hướng vậy.

Có sự khác biệt giữa Bắc và Nam cực. Bắc cực là vùng đất phía cực bắc của địa cầu và có hình tròn hầu như trọn vẹn, ở vĩ độ 66,5 bắc xích đạo. Đã có thời, cả vùng Bắc cực được coi là lục địa và nước chỉ nằm ở phần Bắc của vùng này. Nhưng ngày nay, miền Bắc

Người ta cho rằng cây lựu có nguồn gốc từ nước Ba Tư cổ (tức là nước Iran ngày nay). Nhưng thật ra, ngay từ thời rất xa xưa, nó đã được trồng ở những xứ nóng miền Nam Á, Bắc Phi và Nam Âu. Ngày nay ở Trung và Nam Mỹ cũng như miền nam Hoa Kỳ, loại cây này c

Cây tre là một trong những kiểu mẫu kỳ lạ của đời sống thực vật. Măng tre có thể tăng trưởng với tốc độ 16inch (khoảng gần 40cm) mỗi ngày và đạt tới chiều cao khoảng 36m. Và, tre sinh sôi nảy nở nhanh đến nỗi, nếu có một con đường chạy ngang qua một hàng r

Khi đi câu, các bạn lấy cái nút bần cột vào dây cây để làm phao. Nhưng, có mấy khi bạn tự hỏi rằng tại sao cái nút bần ấy lại nổi lều bều trên mặt nước vậy? Chẳng phải đến nay ta mới biết dùng nút bần làm phao mà ngay từ thời xưa, người ta cũng đã biết và

Có thể nào một giống cây này lại sinh ra trái thuộc giống cây khác không? Cây bưởi sinh trái xoài chẳng hạn? Có! Bằng cách ghép cây. Nếu chồi của cây lê được ghép cẩn thận vào vỏ cây mộc qua chẳng hạn, chồi lê kia sẽ nẩy nở. Và cây mộc qua sẽ cho vừa trái

Âu, Mỹ, vào mùa Giáng Sinh, người ta thường treo lủng lẳng một cây tầm gửi trước cổng hay trước cửa ra vào nhà. Theo tục lệ, khi một cô gái đứng dưới cành tầm gửi ấy thì một chàng trai có thể hôn cô gái một cái. Tục lệ này đã có từ thời rất xa xưa. Khi ngư

Nếu có một ít nước đường lạt lạt để “khơi khơi”, không đậy kỹ thì chỉ ít ngày sau sẽ có những đám bọt xuất hiện trên mặt nước. Và nước đường bắt đầu có mùi vị rượu. Sự biến đổi này là do những tế bào thực vật li ti gọi là con men có trong không khí đã “đột

Trong gia đình bạn có ai phải ăn theo chế độ riêng (ăn kiêng) không? Nếu có, chắc hẳn đã có lần bạn nghe người ấy đẩy một món ăn ra và nói: “Món này... không hợp với tôi! Nhiều tinh bột quá!” Ấy vậy mà nếu trong nhà bạn đang nuôi trẻ con thì nó lại được ép

Phải chăng đã có một thời trên địa cầu này chẳng có cây cỏ (thực vật) nào? Theo các thuyết khoa học thì câu trả lời là “có”. Cách nay hàng trăm triệu năm đã có những “hạt nguyên sinh chất” cực kỳ nhỏ xuất hiện trên địa cầu. Nguyên sinh chất được tìm thấy t

Kền kết hợp với nhiều kim loại khác để tạo thành nhiều hợp kim được dùng trong công nghiệp với rất nhiều công dụng. Đó là một trong những kim loại hữu dụng nhất mà con người biết được. Nhưng thời xưa kền đã làm cho các nhà hóa học bối rối không ít khi họ c

Sau vàng đến đồng là kim loại mà người ta phát hiện sớm nhất. Thời bình minh của lịch sử là thời đại đồ đồng.

Thiên nhiên là một “ông chủ lò nướng bánh”. Ruột địa cầu là cái lò của “ổng”. Từ hàng ngàn năm trước, “ổng” đã cho ra lò những khối đá nóng chảy. Và trong cái lò có nhiệt độ và áp suất cao cự kỳ này, “ổng” đã nướng đá vôi thành đá cẩm thạch.

Sự khác biệt duy nhất giữa kim cương công nghiệp và các loại kim cương khác - kim cương tự nhiên - là kim cương công nghiệp không được coi trọng bằng kim cương kia. Giá như phẩm chất của kim cương công nghiệp hoàn hảo hơn chút nữa, màu sắc đẹp hơn chút nữa

Những người đầu tiên được ghi nhận là có chủ tâm tìm kiếm kim cương là người Ấn Độ. Khai thác kim cương như một ngành công nghiệp đã được tiến hành tại đây từ 2500 năm trước.

San hô là một sản vật thiên nhiên kỳ lạ và quyến rũ nhất thế giới! Ta nên biết, san hô đỏ đã được quí trọng và coi như đồ trang sức ngay từ thời xa xưa. Nhưng điều còn hay ho hơn nữa là có rất nhiều điều mê tín có liên quan đến sản vật này.

Nhiều học sinh thường bực bội khi phải học môn vật lý và khoa học mà họ cho là vô ích vì chẳng bao giờ dùng tới những kiến thức đó. Thực ra, trong đời sống hàng ngày, dù biết hay không biết, ta vẫn áp dụng những định luật vật lý trong rất nhiều việc.

Vào ngày có gió, chắc bạn tưởng gió chuyển động với một tốc độ ghê gớm lắm. Vậy mà bạn nghe tin thời tiết nói “Tốc độ gió là từ 16 đến 24km/giờ”. Khó tin thật. Nhưng tốc độ chính xác của gió quan trọng đối với nhiều người. Bởi vậy, phải đo tốc độ gió theo

Sự chuyển động của các luồng không khí tạo ra gió. Nếu vậy thì làm gì có các loại gió? Gió là... gió!. Tất nhiên, bởi vậy gió không có tên. Ta nói: “Trời nổi gió” hoặc “gió đang thổi ào ào”. Cũng có khi ta nói: “Gió bấc thổi”. Ấy vậy mà nhiều (loại) gió lạ

Chắc hẳn bạn đã có lần tới một bờ biển mà mực nước thủy triều lên và xuống chênh nhau cỡ 0,5m rồi chớ? Thế mà tại một vài nơi khó mà biết thủy triều lên hay xuống vì mực nước chênh nhau chẳng bao nhiêu. Mặt trăng không có can dự gì vào vấn đề này hết.

Sương mù, sương muối và mây có liên quan với nhau. Thật ra khi có sự thay đổi điều kiện - chẳng hạn, có hay không có một luồng không khí thổi qua - thì cùng một trạng thái, có thể xảy ra hiện tượng hoặc sương mù hoặc sương muối hoặc mây! Tại sao vậy? Tại s

Nếu trong không khí hoàn toàn không có chút bụi nào thì sao? Thế thì nhất rồi còn gì! Câu trả lời ấy có phần đúng, có phần trật. Thế nhưng bụi là gì? Bụi là những hạt, mảnh nhỏ li ti đất hoặc các chất thể đặc khác. Các hạt mảnh này nhẹ đến nỗi nó bay lơ lử

Hầu hết ta đều nghĩ rằng không khí không có trọng lượng nhưng chắc chắn nó có một trọng lượng nào đó nếu nó là một chất liệu do một vài thứ khí tạo thành. Khí (hay hơi) chiếm một khoảng không gian tuy không có hình dạng nhất định.

Khi một dòng suối hay dòng sông chảy tràn qua một vách đá cao và đổ xuống thì gọi là thác. Nếu vách đá thoai thoải chớ không dựng đứng thì gọi là ghềnh. Đôi khi một dòng sông, dòng suối đổ xuống một chuỗi ghềnh liên tiếp.

một đoạn trên, các bạn đã được giới thiệu giếng phun nước nóng (geyser) và bạn đã hiểu tại sao nước của các giếng phun này nóng. Chắc bạn sẽ hỏi: “Thế có giếng phun nước không nóng không?”. Có chứ. Loại giếng phun này tiếng Anh gọi là “artesian”. Từ này bắ

Ngày nay, hầu như khắp nơi trên thế giới người ta đều đo lượng nước mưa bằng dụng cụ gọi là “máy hứng mưa”. Nó trông đại khái giống như một cái phễu. Cái phễu được đặt ở ngoài trời chỗ không bị che khuất và phía dưới ấy được kẻ vạch để nhìn vào đó ta thấy

Đã khi nào bạn đi máy bay và máy bay đó bay “luồn” vào giữa đám mây chưa? Hoặc đã khi nào bạn lên núi cao, bạn thấy mây “quấn quít” lấy bạn chưa? Nếu đã có lần như vậy thì chắc bạn hiểu mây là gì rồi chớ? Mây, thực chất chỉ là sự tụ tập của sương mù.

Cho dù không phun lên được những tia nước lớn, cao, mạnh thì giếng phun (geyser) cũng vẫn là một trong những cái kỳ diệu nhất của thiên nhiên. Giếng phun thực chất chỉ là một suối nước nóng. Nhưng ngày nay chính suối nước nóng cũng đã là một cái đáng “mê”

Ta hãy nhìn vào bản đồ thế giới. Rồi nhìn vào hai lục địa Nam Mỹ và châu Phi. Bạn có nhận xét gì về mỏm lồi ra 11 chỗ nước Brazil và bờ biển phía Tây Phi? Bạn thử ráp lại xem nó có khớp với nhau để làm thành một lục địa không?

Đây là câu hỏi mà hầu như chúng ta sẽ không bao giờ có câu trả lời chính xác. Ngay từ thời xa xưa, con người đã muốn biết “tuổi” của trái đất rồi. Và đã có vô số huyền thoại nhằm trả lời cho câu hỏi về “tuổi” của trái đất. Nhưng nghĩ đến vấn đề này một các

Nhìn bầu trời, ta không biết được các tinh tú ở cách trái đất bao xa. Để có thể có một khái niệm về vấn đề này, ta lấy hệ mặt trời và các hành tinh trong hệ ấy để khảo sát xem sao. Các hành tinh trong hệ mặt trời không “thoát” được sức hút của chính mặt tr