Bách Khoa Tri Thức

Loài chim có lông vũ, loài có vú (loài thú) có lông mao. Nhưng, tại sao động vật có vú lại có lông mao? Có nhiều lý do.

Sói đầu (hói đầu) coi vậy mà không đơn giản, vì có nhiều chứng sói đầu, trong đó có thứ ta hạn chế được, có thứ ta phải “chào thua”, đừng hòng chữa chạy gì được.

Con người bị cụt chân cụt tay thì không thể “mọc” ra chân khác, tay khác, nhưng có những sinh vật làm được. Sự kiện một cơ phận khác mọc ra để thay thế cơ phận bị cụt, bị mất được gọi là sự tái tạo.

Thực phẩm ta ăn vào cơ thể trở thành những chất rất quan trọng - như protein, chất béo, carbohydrate, nước, các chất khoáng - để nuôi cơ thể. Nhưng nếu chỉ có những chất ấy thôi thì không đủ. Để duy trì được sự sống, ta còn những chất khác nữa được biết dư

Sự xuất hiện của vị giác tùy thuộc vào tác động của các nguyên tử của một chất trên cơ quan cảm giác đặc biệt của cơ thể ta. Nếu các nguyên tử của một chất không có sự vận động tự do thì ta không có thể có vị giác. Do đó hầu như ta chỉ có vị giác của một c

Đó là tiếng còi báo động của não gởi cho cơ thể. Nội dung của sự báo động này là trong máu đang thiếu chất dinh dưỡng. Ta hãy xem cơ chế báo động này diễn ra như thế nào?

Bạn hãy tưởng tượng mình sắp sửa ăn một trái chanh, miệng cắn vào trái chanh. Bạn đã thấy nước miếng trong miệng của bạn ứa ra chưa? Đó là một trong những điều rất thú vị về tuyến nước miếng. Tuyến này không vận hành một cách máy móc, tự động mà tùy thuộc

Khi đào được một địa khai, hóa thạch mà gặp được một cái răng thì nhà khoa học mừng lắm. Răng là một manh mối rất quan trọng cho ta biết nó là của loài động vật nào, thuộc bộ nào (ăn cỏ, ăn thịt, ăn sâu bọ), chẳng hạn như thú ăn thịt thì có răng nanh dài đ

Mỗi ngày, ít nhất bạn cũng chà răng hai lần, phải không? Nếu làm như vậy, và chà mạnh, bạn có bao giờ thắc mắc hỏi tại sao chà như vậy mà răng không bị rách tét ra? Thật ra thì răng của bạn khá cứng, cũng cỡ gần gần như đá chớ không ít đâu.

Cơ thể của một người trung bình chứa khoảng 1,5kg chất calcium. Hầu hết calcium này tích tụ ở xương. Cal-cium - hay can xi - là thành phần cấu tạo đặc biệt của xương. Ta có thể so sánh các chất cấu tạo xương với các chất cấu tạo thành hồ bê tông. Xương có

Sức mạnh của bộ xương người bình thường, mạnh khỏe thật đáng kinh ngạc. Nói rằng bộ xương của ta có sức mạnh gấp 2 lần một cây sồi đủ tuổi thì không phải là nói ngoa đâu.

Trong cơ thể của ta có một loại mô gọi là mô liên kết. Loại mô này nối kết các bộ phận của cơ thể lại với nhau. Tất cả các tế bào ở các mô liên kết này đều có thể co lại.

Đến khám bệnh tại phòng mạch, bác sĩ lấy cái búa nhỏ khẽ gõ vào đầu gối bạn, lập tức, đầu gối bạn (đang co) liền duỗi thẳng ra. Ông bác sĩ làm vậy để thử cử động phản xạ của bạn đó. Trong trường hợp này, bác sĩ thử phản xạ bánh chè, vì ông ta gõ vào dây dâ

Hầu hết chúng ta đều cho rằng những hành động của ta đều có chủ ý, đều xuất phát từ ý muốn của ta. Chẳng hạn, ta đứng lên, bắt tay người bạn, ngồi xuống... là vì ta muốn vậy. Bạn nghĩ kỹ lại xem có đúng là “vì ta muốn vậy” không? Chưa chắc. Hành động của c

Bạn có thể đọc một lèo các mẫu tự a, b, c... Bạn có thể viết tên bạn một cách dễ dàng? Bạn có thẻ chơi đàn hoặc một nhạc cụ nào đó? Và bạn cho rằng bạn đọc một lèo các mẫu tự vì bạn đã “nhớ” được các mẫu tự đó. Nhưng những gì bạn đã làm thật ra là bạn đã p

Một trong những thứ quan trọng tách biệt con người với loài vật là não bộ. Những sinh vật cấp thấp hoặc chẳng có tí não nào, hoặc có thì nhỏ xíu xiu hoặc chỉ phát triển chút chút. Con sâu đất chẳng hạn, có não đấy, nhưng chỉ bằng cái đầu kim. Não con thỏ c

Thời xưa người ta không cho động kinh là bệnh và người ta cũng không hiểu cái gì đã khiến cho một người bị như vậy. Do đó, chẳng riêng gì chứng động kinh mà đối với rất nhiều bệnh, người ta đối xử với người bệnh một cách rất độc ác. Thời Trung cổ người mắc

“Rệp vừng” (aphid) còn có một tên gọi bình dân khác bằng tiếng Anh là “plant lice” (rận thảo mộc). Thân nó có màu xanh lá cây hoặc màu nâu. Con lớn nhất cũng chưa dài được 0,3cm.

Nghe đến bò cạp là bạn có thể rùng mình vì nghĩ đến sự đau nhức và nguy hiểm khi bị nó cắn. Đúng, gặp một sinh vật như bò cạp chẳng phải là điều thú vị gì.

Guinea là tên một quốc gia nằm ở bờ biển Tây Châu Phi. Pig nghĩa là con heo. Nhưng còn “guinea pig” chẳng dính dáng gì đến nước Guinea mà cũng không liên quan gì đến loài heo. Nó có liên hệ với họ hàng nhà thỏ và cái tên thật của nó là “cavy”, thuộc bộ gặm

Áo quý giá nhất là áo lông chồn “ermine”. Thời xưa, ở nước Anh, chỉ có hàng vương giả mới được mặc chiếc áo lông chồn “ermine”. Về sau thì hàng quý tộc và các quan chức cao cấp mới được mặc loại áo này. Địa vị của họ được đánh dấu bằng những miếng lông chó

Nhiều người tưởng rằng loài dê có thể ăn bất cứ thứ gì. Và thực tế thì quả thật gần như vậy. Bản năng của dê đã ngăn cản nó ăn những gì có hại. Nhưng nó cũng cố ăn những gì mà các loài vật khác chê. Lý do là vì dường như dê ít kiếm được thức ăn và ít được

Để di chuyển, ít có động vật nào lệ thuộc vào sự bay cho bằng loài dơi. Chim chóc, côn trùng có thể bay, chạy, nhảy, bò... Nhưng, muốn di chuyển, dơi hầu như chỉ có một cách là bay mà thôi. Bởi vì, tứ chi của dơi chẳng những không thích ứng được với động t

Đi xem xiếc, bạn thấy mấy con hải cẩu giải đáp một bài toán cộng bằng cách thổi vào một cái sừng, hoặc thấy một con ngựa vỗ vó xuống đất đúng với đáp số của bài toán, bạn tưởng đâu chúng biết đếm. Sự thật thì chẳng có loài vật nào biết đếm cả. Con vật đã l

Lý do khiến người ta nghĩ voi sợ chuột “nhắt” vì người ta cho rằng chuột có thể chui vào vòi voi và làm cho voi nghẹt thở.

Cá voi lớn xác nhất và cũng là động vật lớn nhất trong tất cả các loài động vật, cả trên cạn lẫn dưới biển là loại cá voi xanh. Chiều dài của nó có thể tới hơn 30m và trọng lượng thì khoảng 125 tấn.

Cá voi có thân hình giống như thân hình cá, lại sống dưới nước, tại sao không xếp vào loại cá mà lại xếp vào động vật có vú?

Hải trư trông giông giống như con voi nhỏ và là động vật có vú chứ không phải là loài cá. Hải trư hay là heo biển sống trong các sông (cửa sông) ở Florida, Mexico, Trung Mỹ và Tây Ấn.

Tiếng Anh có từ “fillet” là một lát thịt nạc hoặc lát cá đã lạng hết xương. Vào một tiệm bán thực phẩm tươi, hỏi mua một “fillet” của thứ cá có tên là “sole” ta nghĩ họ sẽ đưa cho ta một lát cá đã lạng xương rồi. Nhưng nếu họ đưa cho ta một con cá - tuy tr

Quan sát con ốc sên từ từ bò trên mặt đất, có bao giờ bạn thắc mắc tự hỏi: “Nó không có giò có cẳng như thế kia thì làm cách nào mà nó di chuyển được như vậy?” Rất đơn giản nhưng thật ra lại không đơn giản chút nào nếu ta biết tất cả phần dưới của ốc sên c

Nếu có khi nào bạn lặn xuống biển và đụng đầu “bạch tuộc” hay con mực tuộc thì việc làm hay nhất là tìm cách né đi cho lẹ. Điệu bộ và hình dạng của mực tuộc coi bộ nguy hiểm lắm, nhưng thật ra nó không nguy hiểm như ta tưởng đâu. Tuy nhiên mực tuộc cũng th

Chắc hẳn có lần đang tắm biển, bạn cũng như tất cả những người đang lội bì bõm đã được các nhân viên canh gác yêu cầu lên bờ ngay lập tức vì có sự hiện diện của sứa. Nếu chỉ nhìn con sứa, bạn khó mà tin rằng nó là một sinh vật nguy hiểm.

Người ta đã biết một cách chắc chắn là một số loại cá có khả năng phát điện. Và điện năng nó phát ra đủ mạnh để giết chết con người. Chúng dùng khả năng phát điện đó để săn mồi và để tự vệ. Loại cá phát điện này chẳng khác gì những loại cá khác, trừ khả nă

Một trong những điều kỳ lạ nhất trong thiên nhiên là khả năng của một số giống chim bay đi đến một nơi xa rồi lại biết tìm đường trở về đúng nơi xuất phát. Bạn có biết không, từ cách nay 2.000 năm trước, người La Mã cổ đã biết sử dụng chim bồ câu để đưa th

Thật ra có nhiều loại chim mà ta có thể dạy cho chúng nói đôi ba tiếng người chứ không chỉ có loại chim nhồng, vẹt mà thôi. Nhưng chỉ có những giống chim “biết nói” mới có thể học nói được một câu tương đối dài. Những loại chim nói giỏi là vẹt (nhồng), mys

Có tới trên 50 giống chim “thiên đường”, nhưng chúng lại chỉ tập trung ở những hòn đảo nhiệt đới phía Đông Thái Bình Dương và phía Bắc nước Úc mà thôi. Chim thiên đường có nhiều kích cỡ khác nhau: từ lớn bằng con quạ cho đến nhỏ bằng con chim sẻ. Và mỗi lo

Trên bờ biển ban California, miệt Capistrano có một bờ biển vách đá cao gọi là San Juan Mission (tu viện San Juan). Tại bờ biển vách đá cao này có nhiều tổ chim yến. Hàng năm báo chí kể đủ thứ chuyện về bầy yến này. Chẳng hạn như, mỗi năm cứ vào đúng ngày

Chắc các bạn đã từng thấy bức tranh vẽ một chú rắn hổ mang uốn éo theo điệu nhạc của người thổi sáo? Và các bạn sẽ tự hỏi: “Có đúng là rắn đã múa theo điệu nhạc không?” Sự thật thì rắn đâu có múa theo điệu nhạc. Và người thổi sáo chỉ cần làm điệu, làm bộ đ

Ta nên phân biệt rõ chân (foot) và cẳng (leg). Đúng là rắn không có cẳng. Nhưng điều đó không có nghĩa là trong một giai đoạn nào đó trong quá trình tiến hóa và phát triển, rắn đã không có cẳng. Có điều là khoa học chưa trả lời được tại sao rắn lại “mất” c

Có hai điều ấn tượng khi ta quan sát con rắn đang trườn. Điều thứ nhất, dĩ nhiên, là cách thức di chuyển đặc biệt của nó. Bạn không hề thấy chân, cẳng gì của nó mà chỉ thấy nó không làm gì khác ngoài đẩy và kéo chính cái thân xác của nó. Ấy vậy mà nó vẫn d

Không có động vật nào mà con người phải chiến đấu một cách lâu dài, quyết liệt, tốn kém và nhiều nơi như loài chuột. Nếu vậy thì câu hỏi “chuột có ích gì cho con người không?”. Là một câu hỏi hơn dấn dớ, ngớ ngẩn?

Họ nhà ong quả là không đơn giản. Vì, có đến hàng chục ngàn chủng loại ong khác nhau. Và mỗi chủng loại lại có lối sống khác nhau. Nhưng có hai điều đáng để ý trong loài ong: cách chúng tạo ra mật và lối sống tập thể có tính tổ chức rất cao của chúng.

Ruồi là một sinh vật rất đáng sợ. Chúng gieo rắc bệnh tật và chết chóc khắp nơi. Chúng gây hại bằng cách rũ vi trùng bám dày cặp chân phủ đầy lông của chúng và đẻ trứng vào những nơi chúng kiếm ăn.

Sự kiện loài chim di trú thì ai cũng biết rồi. Sự kiện này có nghĩa là vào một mùa nào đó, theo con đường đặc biệt, loài chim di chuyển từ miền này sang miền khác, thường là để trú đông và sau đó trở về. Tuy nhiên có lẽ rất ít người biết rằng có nhiều loài

Hầu hết chúng ta đều cho rằng nhện chỉ dùng tơ của nó vào việc dệt thành những cái lưới nhện. Thật ra, không có sinh vật nào dùng tơ vào nhiều việc như nhện. Nói cách khác, tơ nhện có rất nhiều công dụng với nó. Cụ thể là để làm nhà ở, làm kén, làm “máy ba

Bạn hãy tưởng tượng đang ngồi ngoài sân, ngoài trời ngắm cảnh vào một đêm trăng mùa hè đẹp trời. Bạn nghe thấy tiếng vo ve. Bạn cảm thấy nhói ở tay hay ở chân. Bạn giơ tay đập vào đó một cái. Đưa tay lên, bạn thấy dính chút máu. Đấy, thế là bạn đã tham gia

Sao lại ngược ngạo như vậy? côn trùng ăn, phá thảo mộc thì có chứ thảo mộc - không có mỏ, miệng, tay, chân thì làm sao bắt được côn trùng mà ăn thịt? Vậy mà có sự ngược ngạo đó!

Lạc đà được ban cho cái danh hiệu là “con tàu đi trong sa mạc”. Có nhiều lí do khiến người ta tặng cho nó cái mỹ hiệu đó. Chẳng khác nào một con tàu được kiến tạo như thế nào đó để đủ sức đương đầu với sóng gió bão tố trên đại dương, con lạc đà cũng được “

Có rất nhiều giống, nhiều thứ chuột. Và, không phải giống chuột nào cũng có cái đuôi kỳ diệu mà chỉ có giống chuột “opussum” mới có. Thật ra, giống chuột này có nhiều cái lạ nữa kia.

Tiếng Anh có nhiều từ để gọi con lừa: donkey, ass, burro. Còn từ nữa không? Còn! “jackcass” là con lừa đực! “jennet” là con lừa cái.